Van Soweto tot de Kilimanjaro...

"No more strangers"

No more strangers
it were us, it is us
the children of Soweto
langa, kagiso, alexandra, gugulethu and nyanga,
us
a people with a long history of resistance
us
who will dare the mighty
for it is freedom, only freedom wich can quench our thirst -
we did learn from terror that it is us who will seize history
our freedom

(Mangane Wally Serote - he was part of the Black Consciousness movement of Steve Biko)

Soweto. Deze naam zal altijd verbonden blijven met die ene gebeurtenis op 16 juni 1976, toen zwarte jongeren protesteerden tegen het hanteren van het Afrikaans op hun school. Het liep uit op een bloedbad. Dit jaar beleefde ik de herdenking van deze gebeurtenis op een steenworp afstand van deze plek. Een dag later liep ik zelfs in de straat, waar Hector Pieterson als eerste student de dood vond. Tegenwoordig is Soweto veranderd in een toeristisch oord... Verschillende musea zijn daar gerezen en minibusjes brengen toeristen langs alle historische plekken. Het monument, de voormalige woning van Nelson Mandela en Walter Sisulu... Rondom zijn redelijk ogende woningen gecreeerd voor de zwarte bevolking. Maar hoe verder je van de musea komt, des te minder voor de voorzieningen...

Hoewel het bloedbad van Soweto zich twee jaar voor mijn geboorte afspeelde, heb ik altijd betrokkenheid gevoeld bij deze gebeurtenis. Naast het voetbal was het voor mij ook meteen duidelijk wat ik hier in Johannesburg nog wilde bezoeken: Soweto. Om te ervaren hoe deze gebeurtenis nog een rol speelt in het huidige Soweto. Als we arriveren bij het herdenkingsmonument voor Hector Pieterson en de andere slachtoffers stapt er meteen een jongen op me af. "Where are you coming from? Oh, the Netherlands? That's my favorite country. Van Persie, Robben, Sneijder. I wished I could see them playing. But, can I please make a picture of you?" En zo sta ik - als een substituut voor Robben - samen met de jongen voor de bloemenzee rondom het monument. Op één van de linten lees ik: "Soccer legends South Africa"

In het museum word de hele voorgeschiedenis van de gebeurtenissen in Soweto onder het voetlicht gebracht. Ik word vooral geraakt door de persoonlijke beschrijvingen van betrokken. Ook word je na ieder onderdeel naar een raam geleid, waar je uitkijkt over het huidige Soweto. Aan de hand van enkele korte omschrijvingen word je duidelijk gemaakt waar het allemaal plaats vond. Zo komt Soweto heel dichtbij...

Na dit museumbezoek ga ik met Adrian op bezoek bij een HIV-supportgroep. Ik maak kennis met Siphiwe, de leidster van deze groep. Ze vertelt me in het kort haar levensverhaal: "Ik draag al enkele jaren het virus bij me. Maar ik leg me daar niet bij neer. Ik wil anderen graag helpen bij de uitdagingen die op hun pad komen. We delen ervaringen met elkaar, maken sieraden..." Ik word gegrepen door haar geestdrift. Als ik haar vertel dat ik enkele jaren geleden vrijwilligerswerk heb gedaan in Kaapstad, onderbreekt ze me. "En ik heb de Kilimanjaro beklommen." Of dit echt het geval is lijkt in Siphiwe's situatie niet aannemelijk, maar het kenmerkt haar wilskracht...

Ze vertelt hoe ze aan haar huidige woning op de zogenoemde "plakkerskampen" is gekomen. "Je bouwt gewoon een huisje met golfplaten dak op een braak liggend terrein. Daarna is het afwachten of de gemeente hiermee instemt." De praktijk leert dat een "maffibaas" deze plakkerskampen runt en de huur vangt. Hij is uiteindelijk ook degene die met de gemeente onderhandelt over de erkenning, waarmee hij een bepaalde status verwerft. Maar om die status moet hij natuurlijk wel iedereen in het plakkerskamp onder zijn duim houden. Want iedereen wil zijn positie als burgemeester natuurlijk wel overnemen? Het draait dikwijls uit op geweld tussen verschillende bendes, met de huurders als slachtoffers.. Maar Siphiwe laat zich hier niet door ontmoedigen. "Het is een mooie plek en het is daar nog rustig."

Morgen zal ik Soweto opnieuw bezoeken met de toeristenbusjes en daarnaast zal ik het Apartheidmuseum aandoen. Om 13.30 zal ik onze trots ondersteunen op een groot plein in de wijk Newtown, waar een groot televisiescherm is neergezet en waar tal van activiteiten rondom het WK worden georganiseerd. Zondag reis ik af naar Kaapstad, waar de nachtelijk kou van Johannesburg plaats zal maken voor pittige regenbuien... Oranje volgt enkele dagen na mij, met hopelijk een fitte Arjen Robben. Zo niet, dan zal hij alsnog naar Robbeneiland gestuurd moeten worden...

Dank voor jullie reacties & veel plezier bij Nederland - Japan! Drukkies en soentjies,

Gerard